Page - 36 - in Mobile Culture Studies - The Journal, Volume 2/2016

36 Mobile Culture Studies. The Journal 2 2016Oya Topdemir Koçyiğit | Savaşın torunları : Travmatik belleğe kuşaklar ötesi bir bakış eril tarih, Nazilik tecrübeleri içeren ve hatırlanmak istenmeyen bir tarihtir. Aile tarihini yeni- den yazan ve üreterek bugüne taşıyanlar kadınlardır. Alman kadınlar, tarihi tarih haline geti- ren öznelerdir. Aktarılanların içeriği, daha çok mağduriyet temalı olup mücadele çerçevelidir. Savaşla, getirdiği mağduriyetlerle mücadele edilerek baş edilmiştir. Araştırmada, savaş travmasıyla başa çıkma sürecinden güçlü çıkmaya çalışan ailelerin, aile ve sosyal ilişki tarzı, sosyal statü ve sınıf, mülk ve miras ile aidiyet gibi gündelik yaşama dair birtakım alışkanlıklarında, ilişkilerinde ve anlayışlarında majör değişikler olduğu ortaya çık- mıştır. Bir başka ifadeyle savaş mağduriyeti, dünya görüşü, ahlaki yargı ve tutumları yeniden düzenleyici bir faktör olmuştur. Savaş belleği, sonraki kuşakların yaşamı güçlü sürdürmek üzere referansı olmuştur. Eşleri askere alınan ilk kuşak Alman kadınların, savaş sırasında hayatta kalabilmek üzere gündelik yaşamlarında karşılaştıkları zor koşullarla baş etmede geliştirdikleri stratejiler, mağ- duriyetten güç üretebilmelerini sağlamıştır. İlk kuşak Alman kadınların güç odaklı habitusları, Türk erkeklerle evlenen kızlarının Türkiye’de tutunma süreçlerinde ve torunlarının kimlik tecrübelerinde de güç kaynakları olmuştur. Savaş belleği, savaşı doğrudan tecrübe etmese de üçüncü kuşağın kültürel sermayesinin gelişimi açısından oldukça önemlidir. Torunlar, ailelerinin savaş geçmişini anlamaya çabalarken aynı zamanda Alman olmanın anlamını da kavramaya çalışmıştır. Bu süreçte bir yandan Alman ebeveynlerinin diğer yandan da kendilerinin sosyal ilişkilerini, değerlerini ve davranışlarını yeniden değerlendirme süreci içine girmişlerdir. Torunlar, ailelerinin savaşla ilgili birikimleriyle temas ettikçe bu birikimlerden belirli stratejiler geliştirebilecekleri çıkarımlarda bulunmuştur. Savaş belleğinden elde ettikleri çıkarımlar, ailelerinin savaşla ilgili birikimlerini acı içerse de bir tür “kazanç” olarak görmelerine yol açmıştır. Willy Lahaye ve arkadaşları, zaman içinde kendi olma bilincine varılmasının, bireye kendisi ile ilgili bilgiler edinme ve planlarını ilgileri doğrul- tusunda geliştirme olanağı sunduğunu ileri sürer (2011, 10). Savaş belleği, Türk-Alman kuşağın, kendi habituslarını yeniden dizayn edebilecekleri bir rehber sermaye olmuştur. Stuart Hall, kimliğin yeniden keşfedilemeyeceğini buna karşılık sürekli yeniden üretilece- ğini savunur (1990, 224). Ailelerinin savaş belleğiyle yüzleşerek Alman kimliklerini keşfetmeye girişen Türk-Alman kuşak, sonuçta her iki uyruktan kaynaklanan kimliklerini bu belleğe göre yeniden üretmektedirler. Bu araştırma, farklı kimlik vurgularının, kişileri, kendi aile tarihlerine yakınlaştırmakla birlikte bu kimlikleri yeniden üretmeye yönlendirdiğini ortaya koymaktadır. Ulusötesi bir kuşağın perspektifinden travmatik mirasın nasıl yorumlandığını göstermeye çalıştığım bu makalenin çerçevesini belirleyen sorular şöyledir: Savaş, önceki iki kuşağı nasıl etkiledi?, Torunlar, önceki kuşakların savaş belleğini nasıl yorumluyor?. Buna göre makalede, bir yandan savaşı yaşayan kuşakların, karşı karşıya kaldığı savaş travmasının, kendi kültürel perspektiflerini nasıl biçimlendirdiğine, diğer yandan da üçüncü kuşağın bakış açısında savaş belleğinin nasıl bir rolü olduğuna yanıt arayacağım. Makalenin ilk bölümünde, savaşı doğ- rudan yaşayan ilk kuşağın ve ikinci kuşağın belleklerinde yer alan savaş tecrübelerine (eril ve dişil tarih) yer vereceğim. Bu içerik, Alman dedelerin, SS subayına dönüştürülmelerine karşı yürüttükleri mücadele ve anneanneler ile annelerin evden yürüttükleri mücadeleyle ilgilidir. İkinci bölümünde, Alman ailelerin, savaş belleğine bağlı olarak birtakım anlayışlarında mey- dana gelen değişikliklere yer vereceğim. Son bölümünde ise üçüncü kuşağın, önceki kuşakların değişen habituslarına göre kendi kimliklerini nasıl vurguladığını ortaya koymaya çalışacağım.