Page - 37 - in Mobile Culture Studies - The Journal, Volume 2/2016

Mobile Culture Studies. The Journal 2 2016 Oya Topdemir Koçyiğit | Savaşın torunları : Travmatik belleğe kuşaklar ötesi bir bakış 37 I Türk Alman kuşağın savaş belleğine ilgisi ve belleğin içeriği: Savaşı yaşayanların “savaşı” İkinci Dünya Savaşı’nda Almanya’nın kentsel ve kırsal alanlarından on sekiz milyon erkek, orduda görev yapmak üzere ailelerinden ayrılıyor. Erkekler askere çağrılırken kadınlar çocuklarıyla bir- likte hayatta kalmaya çalışıyor (Vaizey, 2011, 364-373). Görüşmecilerin Alman aileleri, savaşla birlikte erkeklerin zorla askere alınarak SS subayı yapılması, evlerin bombalanması, ailelerin kaybedilmesi veya parçalanması, ölüm, yaralanma, kaçma, esir düşme ve göç etme gibi dram içeren birçok olayla karşı karşıya kalıyor. Savaştan geri dönebilen erkekler arasında, duyu ve uzuv kaybı gibi sakatlanmalar ve kalp hastalıkları gibi kritik hastalıklar yaşayanlar bulunuyor. Başka bir ifadeyle savaş, birçok yaşamı yok ederken geride kalanların sağ kalan bedenlerine ve yaşamlarına kalıcı izler bırakıyor. İlk izler, aile içinde travmatik savaş belleğinin zeminini oluşturuyor. Yaşanan zorlukların yarattığı sarsıntı, yalnız kalma korkusu gibi çeşitli korkular halinde sürüyor. Savaşın getirdiği korkular, sağlıklı düşünememe ve birtakım fizyolojik ve psikolojik sorunlar olarak bugünün zorluklarına dönüşmüştür. Savaşta yaşanan kayıplar ve zorluklar, kimi görüşmecilerin “Nazisizm travması” olarak tanımladığı kuşaklar boyu süren psikolojik, toplumsal ve kültürel sorunlara neden oluyor. Claudine Vegh, ebeveynleri Nazi döneminde öldürülen Fransız Yahudilerle yaptığı görüşmelerde benzer sonuçlar elde etmiştir. Korkular, kâbuslar, sinirlilikler, öfkeler ve şoklar, bu kişilerin yaşamının büyük bölümünü kaplıyor (Vegh 1984, aktaran Thompson, 1999, 139, 140). Görüştüğüm kişilerin dedelerinde savaşa katılmanın neden olduğu ızdırap, kadınlarda ise çekilen zorlukların neden olduğu hatıralar bugünün travma yüklü miraslarıdır. Torunlar görüşmelerde, ailelerinin savaş belleklerine sessiz kalışlarına vurgu yapmıştır. Torunlar savaşla ilgili bir şeyler öğrenmek istediklerinde Alman büyük ebeveynler ve anne- lerinin benzer davranışıyla karşılaşıyor: Sessizlik. Ailenin savaş geçmişinin kapalı tutulması, Alman ailelerde sıkça görülen bir davranış örüntüsüdür Savaşın aile içinde sık gündeme gel- memesi, ilk etapta sonraki kuşakların savaş belleğine ilgi duymasını erteleyebiliyor. Fakat yaş ilerledikçe ilgi duyulmaya başlanıyor. Görüştüğüm kişilerin yaşları6 40’ın üstünde olanlar ara- sında, anneanneleri ve dedeleri Birinci Dünya Savaşı’nı görenler de bulunuyor. Savaşı yaşa- yan kuşakların savaşla ilgili konuları açmamayı tercih etmesi, savaş belleğine ilgi duyulmasını bir süre ertelese de Türk-Alman kuşağın Türkiye’deki tecrübeleri nedeniyle bu belleğe ilgisiz kalma şansları bulunmuyor. Annelerini ve diğer Alman aile üyelerini yeniden tanımak üzere savaş belleğini sorgulamaya başlıyorlar. Sorularına aile içinde yeterli cevaplar alamayan görüş- meciler7, psikoterapilere katıldıklarını ve bu terapilerde aile geçmişlerine yolculuk yapmaları gerektiğini anladıklarını belirtmiştir. Vegh araştırmasında, Nazi toplama kamplarından sağ çıkmayı başaran iki yüz İtalyan’ın 6 Yaş ortalaması 41’dir. 7 Görüşmecilerimin çoğu, gerçekleştirdiğimiz mülakatları bir tür terapi olarak değerlendirmiştir. Sorduğum birçok soruyu daha önce kendilerine sormadıklarını fark ederek cevaplarını, Alman ailelerinden öğrenmeye çalışacaklarını belirtmişlerdir. Bir tür etnografik terapi olarak tanımlayabileceğim mülakatların, görüşme- cilerimin, hem sessizliğe karşı aradıkları sese hem de Alman aileleriyle aralarındaki ilişkilerine katkı sağla- yacağını umuyorum.