Page - 40 - in Mobile Culture Studies - The Journal, Volume 2/2016

40 Mobile Culture Studies. The Journal 2 2016Oya Topdemir Koçyiğit | Savaşın torunları : Travmatik belleğe kuşaklar ötesi bir bakış de bulunuyor. Gündemi basından takip ederek olan bitenin farkında olmayan bu kesim, Nazi- leri, yakından gördükleri yol yapımı ve ekonomik kalkınma hamleleri gibi icraatları üzerinden değerlendiriyor, basının da etkisiyle savaşta yaşanan insanlık dışı muamelelerin farkında olma- yabiliyor. İşinden olduğu gibi vatanından da çıkmaya zorlanan dedesini bu kesimden ayıran bir torun, dedesinin savaştan sıyrılabilmesinde, karakterinin iyi yanlarının rolü olduğunu düşünüyor: “Evleri bombalanıyor. Anneannem ve dedem de bu bomba olayından sonra dört beş gün bisikletle Danimarka sınırına kadar kaçıyorlar. Aslında çıkmamaları gereken bir bölge. Dedemi bir ara Amerikalılar tutukluyorlar, bir yere koyuyorlar. Kaçmayı başarmış, yani tel örgülerden kaçmış. Basın iktidarın elinde, halk pek bir şeyin farkında değil. Yani nasıl bir oluşum oluyor orada, iktidar üçüncü döneminde sapıtıyor? İlk geldiği dönemde yollar yapıyor, Almanya ekonomisini kalkındırıyor. Halkın gördüğü hep yol. Soykırım- lar yapıldığının, insanlık dışı şeyler yapıldığının çok farkında değil normal halk. Tabi ki savaş ortamına girince bence kişisel özellikler de etkili oluyor... Yani insanın içindeki iyi ve kötünün çıkması gibi”. (S.H., kadın, 44, annesi Hessen eyaletinden) Askere alınan erkeklerin çoğu, aileyi bütün tutma görevini çoğunlukla devlete bırakarak savaşa katılmak ya da bu görevi kaçarak kendi kendine sağlamak durumunda kalıyorlar. Hester Vaizey’in araştırmasına göre cepheye çağrılan erkeklerin önemli bir bölümü, aileleriyle olan ilişkilerini uzaktan da olsa güçlü tutmaya çabalıyor (2011, 364-373). Aile üyeleri, savaşın güç koşulları altında birbirleriyle iletişim kurmaya ve ilişkilerini belirli bir seviyede tutmaya çalışsa da bu ilişkiler, erkeklerin evlerine uzun süre geri dönememelerinden dolayı hasar görüyor. Kadınların (anneanneler ve anneler) savaş tecrübeleri: Evdeki “savaş” Anneanneler ve anneler, savaş belleğinden dışarıya, evden yürüttükleri savaşı çıkarıyor. Kadınlar, gündelik beslenme, çalışma koşulları ve aile bütünlüğünün bozulması gibi yaşam düzenlerinde meydana gelen değişiklikleri anlatıyorlar. Konuşulanlardan, savaş süresince yaşanan belirli sah- nelerin, görüştüğüm kişilerin annelerinin belleklerinde önemli bir yer tuttuğu görülüyor. Türk- Alman çocukların annelerinin, çocukluk çağlarından bugüne taşıdıkları duygu yüklü mirasın içinde, babalarının evden askere götürülmesi, evlerin bombalanması ve kıtlık, dramatik sahne- ler olarak yer alıyor: “Dedem askerde. Annem o zaman dört yaşında. Aç kalmışlar. O zaman paranın hiç değeri yok. Para, pul oluyor zaten. Açlık yaşamış giderken okula. Mesela annesi ona bir tane tereyağlı ekmek verirmiş. Bütün gün onu yiyecek. Düşün düşün ne zaman yiyim diye. Yiyip kurtulurdum, bütün gün aç kalırdım diyor. Çikolata nedir bilmezmiş harp zaman- ları. O kadar korku içindeler ki. Anneannem o harp psikolojisiyle doğru dürüst düşüne- miyor bile. Sirenler, alarmlar çalıyor, aşağı kilere iniyorlar saklanmak için… Anneannem, annemi ve teyzemi koltuğunun altına alıyor, şemsiye açıyor. Düşün ya, o şemsiyenin nasıl bir koruyucu etkisi olabilir bombaya karşı? Bilemiyorsun artık. İnsanlar korkudan ne yaptığını bilmiyor”. (B.D., kadın, 55, annesi Bavyera eyaletinden)