Seite - 35 - in Mobile Culture Studies - The Journal, Band 2/2016

Mobile Culture Studies. The Journal 2 2016 Oya Topdemir Koçyiğit | Savaşın torunları : Travmatik belleğe kuşaklar ötesi bir bakış 35 dırmıştır. Bununla birlikte Türk-Alman kuşak, savaşı doğrudan yaşamamış olsa da toplumsal alanda birçok kez İkinci Dünya Savaşı ile karşı karşıya gelmişlerdir. Özellikle çocukluk yılla- rında evde baba tarafından yakın aile üyelerinin, sokakta oyun oynarken arkadaşlarının veya okulda bazı öğretmenlerinin ve arkadaşlarının “gavur”, “Alman dölü” ve “Nazi” gibi ayrıştırıcı nitelendirmelerine maruz kalabilmişlerdir. Annelerinin uyum denemeleri ve/veya sosyal çev- relerde karşı karşıya kaldıkları ayrıştırıcı söylemler, kendi Alman ailelerinin savaşla ilgili aile tarihine olan ilgilerini arttırarak belirli sorular sormaya başlamalarına neden olmuştur: “Savaş sırasında Alman ailem ne yaşadı?”, “Yaşadıklarıyla ilgili ne düşünüyor?”, “Savaşı nasıl anlam- landırıyor?”. David.E. Kyvıg ve Myron Marty (2011, 9), kişinin kendi hayatını etkileyen bir geçmiş hak- kında bilgi edinerek kuşaklar arası davranış biçimlerini ve belirli geleneklerin neden değiştiğini anlamaya girişmesini heyecan verici olarak yorumlar. Ulusötesi kimlik tecrübeleri, torunların, aile tarihine yönelik meraklarını pekiştirmiştir. Torunların, geçmişi kurcalamaya yönelik giri- şimleri, savaş belleğinin belirli bir bölümünün ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Torunlar, Alman aile üyelerinin savaş belleğine ilk erişmeye çalıştıklarında çoğunlukla sessizlikle karşılaşmışlardır. Michel De Certeau’ya (2009, 22-23) göre, zayıf ve güçsüz kalan- lar, durumu kendi lehine döndürmek için sessiz ve incelikli taktikler geliştirerek yaratıcılıkla- rını ortaya koyar. Belleğin travmatik içeriği, savaştan sağ çıkan aile üyelerinin, yıllar içinde bu travmadan uzaklaşmaya çalıştıklarını göstermektedir. Sessiz kalarak aile tarihlerine “yabancı- laşma” stratejisi, savaşı yaşayan kuşaklar açısından travmadan kaçınarak güçlü kalabilmenin bir yolu olarak görülmüştür. Burada, bu makalenin, ne savaş belleğinin tümünü kapsama ne de üçüncü kuşağı genel- leme iddiasının olmadığını belirtmek gerekir. Nora, belleğin sansüre açık olduğunu ve kendine uygun gerçekleri içerdiğini vurgulamakla birlikte stratejiler bütünü olan belleğin, kullanılma biçimiyle değer taşıdığını savunur (1989, 8; 2006, 10). Savaş belleğinin aktarılmayan kısmı- nın bilinmezliği ve muğlâklığı, elbette ki bambaşka tartışmalar ortaya koyabilir. Fakat burada önemli olan şey, önceki kuşaklar tarafından savaş belleğinin kapalı tutulma çabalarına karşılık aktarılabilen küçük bir kısmının dahi çok şey söylüyor olmasıdır. Bourdieu (2003), aileyi, toplumsal yeniden üretim mekanizmalarının işlediği öncelikli yer olarak görür ve ailenin, sonraki kuşaklara bir habituslar bütünü aktardığını savunur. Araştırma, Alman ailelerin habituslarının savaşla önemli bir bağlantısının olduğuna dikkat çekmektedir. Travmatik bir mirasın kalmasına neden olan savaş tecrübeleri, Alman ailelerin habitusunu da biçimlendirmiştir. Bu noktada, aile üyelerinin belleklerinden süzülen detayların içeriği ve bu detayları sonraki kuşaklara aktarma biçimleri kritik önem taşımaktadır. Belleğin aktarılan kısmının içeriğine bakıldığında, Alman ailelerin büyük bir kısmının, savaş sırasında ve savaşı izleyen yıllarda acı ve yokluk içeren tecrübeler edindiği görülmektedir. Erkekler Naziliği, kadınlar ise Nazi hegemonyası altında yokluğu tecrübe etmek durumunda kalmıştır. Aileler, savaş sırasında ölüm, kayıp, yaralanma ve sakatlanma gibi birtakım travma- tik olaylar yaşamıştır. Savaşta yaşananlar, beden ve/veya akıl sağlığının bozulmasına yol açarak Alman ailelerin belleklerinde travmatik bir mirasın yer tutmasına neden olmuştur. Belleğin nasıl aktarıldığına bakıldığında ise torunların, savaşla ilgili aile tarihi içinde erkek- lerden çok kadınlarla karşılaştığı görülmektedir. Aile içinde savaş konusu gündeme geldiğinde savaştan, erkeklerden çok kadınların bahsetmesi dikkat çekicidir. Savaş belleğinde yer alan