Page - 43 - in Mobile Culture Studies - The Journal, Volume 2/2016

Mobile Culture Studies. The Journal 2 2016 Oya Topdemir Koçyiğit | Savaşın torunları : Travmatik belleğe kuşaklar ötesi bir bakış 43 Bu noktada, ailelerin savaşla ilgili geçmişlerine dair geliştirdikleri sessizlik stratejisi ve torunlara anlatılan savaş hikâyelerinin oldukça sınırlı tutulduğu unutulmamalıdır. Sonraki kuşakların aile bağlarının yoğunluğu, savaşla birlikte gelişen aile içi parçalanmaların derecesine göre belir- lenebilmektedir. Görüşmecilerin anlattıkları, savaş sırasında yaşanılan sıkıntıların, Alman dedelerle ilişki kurmanın zorlaştığını gösteriyor: “Dedem senelerce Rusya’da rehin kalmış. Çok zor bir insanmış. Yani çok katı ve zor bir babaymış. Zaten yavaş yavaş çocukların hepsi evden kaçmış. En sonunda da en küçük dayım, anneannemi alıp kaçmış. Sonra da zaten boşanmışlar. Ben çok ileri yaşıma kadar dedemi tanımadım”. (B.A., kadın, 46, annesi Hessen eyaletinden) Sıkı olmayan ilişki biçimi, sonraki kuşaklara aktarılıyor. Türk-Alman kuşak, ilk kuşak aile üyelerinin savaş sırasında dağılmasını, kendi kardeşlik ve sosyal ilişkilerinin zayıf olmasının kaynağı olarak görebiliyor. Savaşın ilişkilerle ilgili bir diğer önemli dar bir sosyal çevreyi yeterli görmedir. Aile bağlarının gevşek kalması, ileride sosyal çevrelerle kurulacak ilişkilerin dar tutulmasına yol açıyor. Dar sosyal çevre, ilişki biriktirmeye dayalı olmayan bir stratejinin gelişmesiyle gerçekleşiyor. Sınırlı sayıda insanla kurulan ilişkiler, kişiler arasında çıkabilecek sorun potansiyelini azaltarak nispeten pürüzsüz bir görünüm kazanıyor: “Ancak Berlin Duvarı yıkılmadan birkaç sene önce haber alabiliyorlar. Duvar yıkıldığında abimle annem arabaya atlıyorlar, kardeşleri ziyarete gidiyorlar. Orada ilk karşılaşma çok hüzünlü bir an. Dolayısıyla o abi etken dışı. Savaş sonrası herkes işinde gücünde. Alman- ya’nın tam kalkınma zamanları. Savaş sırasında bütün aile zaten dağıldığı için aile içindeki kardeşlerin birbirleri ile alakalı bağlantısı çok düşük. Ben çok yıllar sonra dayılarımı ve anne- min diğer kardeşlerini tanıdım. O kadar kopuklar ki, herkes bireysel. Bağ, kilit yok. O, onu istemedi, bu oldu gibi şeyler yok. Çok net, temiz böyle. Bembeyaz bir sayfa anlatabiliyor muyum? Hiç böyle iç içe girmemiş, girift olmamış ve içinden çıkılamamış şeyler yok. O etki benim yetiştirilme şeklime yansıyor. Şu anda benim arkadaş çevremin küçük olması vb., bir zincirleme reaksiyon”. (O.E.B., erkek, 41, annesi Aşağı Saksonya eyaletinden) İlişki Doğu Almanya ile Batı Almanya arasına doğudan batıya kaçışları önlemek üzere 1961 yılında çekilen Berlin Duvarı da ailelerin savaştan sonra da uzun yıllar bir araya gelmesini engel- liyor. Görüşmecilerin anlattıklarından savaştan en çok şehirlerde yaşayan ailelerin etkilendiği ortaya çıkıyor. Savaş sırasında Almanya’da öncelikle büyük ve gözde kentler bombalanıyor. Savaşta daha fazla hedef olan büyük kentlerde yıkım da oldukça büyüktür. Varlıklı olanlar, savaştan önce ya ülkeyi terk ediyor ya da bulunduğu kentte kalarak bu dönemi nispeten daha rahat geçiriyor. Kentlerde kalan varlıklı aileler ise kıtlığın içinde açlık çekmeyebiliyorlar. Görüş- tüğüm iki kardeş, savaş döneminde ailelerinin savaş tecrübelerini, sosyal konum ve sınıfa bağlı olarak şöyle aktarıyorlar: “Çok varlıklı bir aileymiş. Başkaları hiçbir şey bulamazken onlar İsviçre çikolatası bula- biliyorlarmış. Ama tabi savaş, yerin altına girdiğiniz zaman hiçbir şey yok. Annem o kadar ufak yaşta olmasına rağmen canlı yaşamış bunları. İz de bırakmış onda”. (E.K., erkek, 48, annesi Baden-Württemberg eyaletinden)